LKB – Kim Bảng, ngày 14/12/2024, ngày xưa, trong bức tranh quê thanh bình của vùng đất Phú Điền, dòng sông Kinh Thầy uốn lượn chảy bên làng Kim Bảng, như một sợi chỉ mềm kết nối cuộc sống và tình người. Những chiếc thuyền của làng Kim Bảng, tuy nhỏ bé, giản dị nhưng lại mang trên mình hơi thở của đất trời, là nhịp đập không ngừng nghỉ của làng nghề nơi đây. Kim Bảng – một ngôi làng nhỏ nép mình bên dòng sông – đã từ lâu trở thành người bạn đồng hành không thể thiếu của Làng Quao (Lâm Xuyên), nơi những nghệ nhân gốm tài hoa đã làm rạng danh vùng đất Phú Điền.

Câu nói “Làng Báng chở đất, Làng Quao nặn nồi” (ghi trong trang 12, Lịch sử Đảng bộ và Nhân dân xã Phú Điền, NXB Hải Phòng, 2013) không chỉ là một lời khẳng định, mà còn là biểu tượng của sự phối hợp kỳ diệu giữa hai ngôi làng. Một bên cần mẫn chở đất, một bên tài hoa nặn gốm, hai công việc tưởng chừng như khác biệt nhưng lại hòa quyện vào nhau để tạo nên di sản văn hóa, mang hồn quê Việt Nam đi xa khắp mọi miền. Đó không chỉ là sự kết nối về vật chất, mà còn là sự hòa quyện về tâm hồn, tình làng nghĩa xóm và sự thấu hiểu sâu sắc về giá trị của lao động.

 Trang 11 và 12 cuốn Lịch sử Đảng bộ xã Phú Điền (xuất bản 2013, NXB Hải Phòng) nêu rõ và viết về bức tranh quê tươi đẹp “Làng Báng chở đất, Làng Quao nặn nồi” trong lịch sử phát triển của Làng quê Việt Nam nói chung, trong đó có Làng Báng và Làng Quao

Làng Báng chở đất

Những năm tháng ấy, khi khắp Lâm Xuyên rộn ràng tiếng bàn xoay, tiếng lò nung, thì bến sông Kim Bảng cũng sôi động không kém. Từng đoàn thuyền lớn nhỏ nối đuôi nhau trên sông, xuôi ngược từ Kính Chủ, Kinh Môn, mang về những chuyến đất sét quý giá – nguyên liệu không thể thiếu cho các lò gốm Làng Quao. Đất sét ấy không chỉ là những khối vật chất vô tri, mà còn là hơi thở của đất trời, mang trong mình niềm hy vọng, là mạch sống để những nghệ nhân Làng Quao thổi hồn vào từng chiếc bình, bát, chum, nồi gốm tinh xảo. Những sản phẩm ấy, dưới bàn tay tài hoa và bền bỉ của con người, không chỉ để sử dụng mà còn chứa đựng cả tình yêu lao động, niềm tự hào và khát vọng về một cuộc sống ấm no.

Trên những chiếc thuyền ấy, mỗi chuyến đi là một hành trình đầy nhọc nhằn nhưng tràn ngập ý nghĩa. Những người dân Kim Bảng – những “kỹ sư” của đất và nước – gắn bó với từng nắm đất, từng khúc củi khô, từng mái chèo đẩy thuyền vượt qua nắng gió. Mỗi nhịp chèo như một lời thì thầm gửi đến dòng sông, như một sự hứa hẹn rằng những khối đất ấy sẽ biến thành những sản phẩm mang lại cuộc sống đủ đầy cho cả làng. Dưới ánh nắng vàng hay giữa cơn gió lạnh, họ miệt mài, bền bỉ, không ai kêu than, bởi họ hiểu rằng, mỗi chuyến đất sét ấy là hơi thở của làng, là ngọn lửa nuôi sống những lò nung ở Làng Quao.

Bến sông xưa nay có thể đặt ngay trước Nhà văn hoá, một địa điểm tuyệt vời để tổ chức các sự kiện của Làng một cách tươi tốt đẹp

Làng Quao nặn nồi

Tại Làng Quao, đất sét được đón nhận như những món quà quý giá. Trong những ngôi nhà rợp bóng tre, tiếng bàn xoay lách cách, tiếng bàn tay khéo léo miết lên đất hòa vào tiếng cười nói râm ran. Những nghệ nhân Làng Quao cần mẫn biến từng khối đất thành những chiếc nồi, bình, chum, vại đầy tinh xảo. Khói từ các lò nung bốc lên, không chỉ sưởi ấm đất sét mà còn làm cho bức tranh làng quê thêm sống động, làm ấm lòng những người dân Kim Bảng đã vượt sông mang đất về.

Bến sông xưa tại làng Quao và quý ức đầy quý giá về thời hoàng kim của hai làng Quao Báng về những điều tốt đẹp

Ký ức thời xa xưa đầy quý giá

Những ký ức về đoàn thuyền Làng Báng đã in sâu trong lòng bao thế hệ. Dưới ánh trăng thanh, từng con thuyền lặng lẽ trở về, mang theo hơi thở của đất, hòa quyện cùng tình yêu lao động của con người. Khi thuyền cập bến, cả làng Kim Bảng thức dậy trong ánh đèn lờ mờ, tiếng người lao xao, tiếng củi chẻ lách tách. Những đứa trẻ lon ton chạy ra bến sông, reo hò vui mừng khi thấy từng thuyền đất đầy ụ. Mỗi chuyến thuyền không chỉ là công sức lao động mà còn là niềm hy vọng về một mùa gốm mới – một mùa thịnh vượng và ấm no.

Nhưng những hành trình ấy không phải lúc nào cũng suôn sẻ. Những người già trong làng vẫn kể về một cơn bão lớn bất ngờ ập đến. Nước sông dâng cao, gió giật mạnh, cả đoàn thuyền chở đất lao đao giữa sóng dữ. Những chiếc thuyền nhỏ bé tưởng chừng không thể chống chọi nổi trước sức mạnh của thiên nhiên. Nhưng khi nghe tin, người dân Làng Quao đã lập tức chèo thuyền ngược dòng, bất chấp mưa gió để ứng cứu. Họ cùng nhau kéo những chiếc thuyền lật úp, gom lại từng khối đất bị cuốn trôi, và đưa những người chèo thuyền về nơi an toàn. Đêm ấy, ánh lửa từ các lò gốm không chỉ sưởi ấm đất sét mà còn sưởi ấm tình nghĩa giữa hai làng. Đó là một đêm không ai quên được, và từ đó, câu chuyện về tình người, sự kiên cường ấy được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Khát vọng của thế hệ hôm nay

Ngày nay, dòng sông vẫn chảy, làng Kim Bảng và Làng Quao vẫn đứng đó, nhưng những con thuyền ngày xưa giờ đây chỉ còn trong ký ức. Tuy nhiên, câu chuyện về những chuyến thuyền ấy – về sự phối hợp kỳ diệu giữa hai làng – mãi mãi là một phần không thể thiếu trong tâm hồn người dân nơi đây. Câu nói “Làng Báng chở đất, Làng Quao nặn nồi” vẫn vang vọng như một lời nhắc nhở về giá trị của tình người, của lao động và di sản văn hóa.

Thế hệ trẻ Làng Kim Bảng hôm nay gắng tu rèn và tu tập Tâm Trí Lực với đầy khát vọng khôi phục những hình ảnh và việc làm tốt đẹp của cha ông

Ngày nay, khát vọng khôi phục hình ảnh những con thuyền Làng Kim Bảng đang được các thế hệ con cháu ấp ủ và vun đắp. Những lễ hội trên sông, những buổi tái hiện hành trình chở đất, hay những bảo tàng sống về nghề gốm dần được hình thành. Những chiến thuyền không chỉ đơn thuần là phương tiện vận chuyển, mà còn là biểu tượng của tinh thần lao động, của tình yêu quê hương và di sản văn hóa bất tận.

Hình ảnh thuyền Làng Báng xuôi ngược dòng sông, gắn bó máu thịt với Làng Quao, không chỉ là câu chuyện của quá khứ mà còn là nguồn cảm hứng cho hôm nay và mai sau. Đó là lời nhắc nhở rằng, từ hơi thở của đất, tình người, và lòng kiên trì, những điều kỳ diệu nhất luôn có thể được tạo ra, như chính tình yêu vô tận của người dân Phú Điền xưa và An Phú ngày nay dành cho quê hương mình.

Thay cho lời kết!

Xin gửi lời tri ân tới mọi người dân Làng Báng và Làng Quao qua bao thế hệ cha ông đã cùng quê hương, dựng xây nên truyền thống tốt đẹp cùng đất nước. Khi mà việc sát nhập xã Phú Điền và An Lâm trở thành xã mới An Phú thì những giá trị truyền thống tốt đẹp của các làng xã không mất đi mà còn góp phần cùng nhao tăng thêm những giá trị tốt đẹp vì đất nước Việt Nam tươi đẹp, phồn vinh và phát triển mạnh mẽ.

HỘI NHỮNG NGƯỜI YÊU QUÝ MẾN LÀNG KIM BẢNG